Validatör (Doğrulayıcı) Nedir?

Blok Zinciri Validatörleri ve Validatör Node’ları
Validatörler; Proof of Work (PoW) blok zincirlerinde madencilerin yaptığı blok oluşturma işleminin yanı sıra, Proof of Stake PoS blok zincirlerinde bloktaki işlemleri doğrulama görevini üstlenirler ve yaptıkları blok doğrulama işlemlerinden belli miktarlarda ödüller kazanırlar.

Validatörler genellikle stake ettikleri kripto para miktarına göre rastgele seçilir. Bu seçimler blok zincirlerinin konsensüs mekanizmalarıyla, neyi tercih edeceklerine bağlı olarak değişiklik gösterir. Validatör sayısının fazla olması ve rastgele, farklı coğrafik bölgelerdeki insanlardan oluşması bir ağın merkeziyetsizliği için oldukça önemlidir. Bazı blok zincirleri; güvenilir, düşük sayıda, yüksek sistemsel özellikte makinelerden oluşan validatörleri tercih etmektedir.

Örneğin 26 aktif validatörü olan BNB blok zincirinde, ağa gelen saldırılar sonrasında 2 milyon BNB hack’lenmiştir. Bu saldırılardan sonra BNB ağında merkeziyetsizliği ve validatör sayısını artırmak için çalışmalar yürütülmüştür.

Blok zincirinde validatör çalıştırmak için kullanılan mantığa transaction processors (işlem yürütücüleri) denir. Bu yürütücüler blok zincirlerde kodlanır ve işlem parametrelerinin eksiksiz olup olmadığının kontrol edilmesi için kullanılır. Tüm parametreler kabul edilirse, validatör işlemi blok zincirine ekleyecek bir node’a geçirir.

Validatör node, konsensüse katılan özel bir full node türüdür. Konsensüse katılan validatör node’lar işlemlerin kaydını doğrulamaktan, oylamaktan ve sürdürmekten sorumludurlar. Herhangi bir blok zinciri veya DLT ağının güvenliğini destekleyen bu node’lar, zincirin performansını artırırken aynı zamanda zincir güvenliğinin sağlanmasında hayati önem taşırlar.

Validatörlerin Kullanıldığı Başka Alanlar
Blok zincirlerin kripto paralar dışında birçok alanda kullanıldığını, kullanılmaya başlandığını biliyoruz. Blok zinciri teknolojisi kullanılarak güvenli uçak bakım kayıtları yapılmasını sağlayacak bir tezden örnek vermek gerekirse:

Bu kullanım durumu için uçak bakım kayıtları, tedarik zincirini takip etmek için blok zincirine eklenilen verilerden oluşuyor. Bu tezde bir istemci ve REST API kullanılıyor ve validatörler, Global State (genel durum) değişikliğinin gerçekleşmesine izin veren bloklar basıyorlar. Bir http web istemcisi veya mobil cihaz aracılığıyla batch (toplu işlemler) gönderildikten sonra, validatörler batch’in içindeki işlemleri kontrol ederek batch’i onaylıyorlar. Validatörler, batch’teki bütün özellikler tamamlandığında batch’i sisteme dahil ediyorlar. Eğer herhangi bir doğrulanan batch sisteme dahil edilmezse, Genel Durum ve Merkle Tree asla güncellenmiyor.

Aşağıdaki şekil HTTP İstemcisi ve doğrulayıcılar arasındaki etkileşimi anlatmaktadır. HTTP / Mobile API İstemcisi aracılığıyla yeni bir batch yüklenir ve ardından validatör tarafından kullanıcıların istemcisine, güncelleştirilmiş bir genel durum veya geçersiz işlem döndürmesi için doğrulanır. HTTP İstemcisi, global durum güncellendiğinde, onaylanmış blokların kimliklerini kontrol etmek için kullanabilir.

Bu tezde yer alan blok zincirinde veriler; uçak yükü, durumu ve kimliklerinden oluşuyor. Bu zincirde node’lar, blok zinciri ile etkileşim kurmak ve ağın durumunu güncellemek için kullanılır. Blok zincirin bir parçası olan her kuruluş, blok zincir üzerinde konsensüse veya anlaşmalara katkıda bulunmak için bilgisayarlarında kendi yetkili node’unu çalıştırır. İletişim, ağ üzerinde validatörlerin işlemleri onaylamasıyla sağlanır. Validatörler, doğruladıkları işlemler için atanan bağlantı noktalarını dinler.

Her node şu süreçleri izler:

Ana validatör süreci: İşlem yapma, blok yönetimi, konsensüs, durum güncellemeleri ve P2P ağının tamamlanması.

REST hizmeti: Yetkili HTTP istemcilerinden gelen işlemler için ayrılmış bir bağlantı noktasındaki isteklerin dinlenmesi.

İşlem yürütücüleri: Validator sürecine katkı sağlamak adına bir veya daha fazla işlemcinin çalıştırılması.

Aşağıdaki şekil, birlikte çalışan üç node’dan oluşan işlemlerin görsel bir temsilidir. Node’lar P2P ağında yürütme süreci için rekabet ettikten sonra, kazanan node işlem yürütücülerin yardımıyla blok zincire bloğu ekleyecektir.

PoS konsensüsünün teşvik edilerek yaygınlaşmasıyla sıkça duyduğumuz validatörler; işlemleri doğrulayan, güvenliklerini sağlayan ve bloklar oluşturan aktörlerdir. Validatörler blok doğrulama işlemlerinden ödül kazanırken aynı zamanda kullanıcıların da bu ödüllere ortak olmasını sağlayabilirler.

Nasıl mı? Validatörler, validatör olmak için belli miktarda bir kripto para stake ederler. Validatör node’larını çalıştırdıktan sonra bir komisyon oranı belirlerler ve blok zincirler kullanıcılara bu validatörlere stake etme (delegate, delegasyon) hakkı tanır. Stake edilen kripto para ile orantılı olarak kullanıcılar, stake ettikleri validatörler üzerlerinden ödül kazanır. Validatörler de bu ödüllerden komisyon alırlar. Kötü niyetli validatörler, ağ tarafından tespiti yapıldığı takdirde slash’lenir (cezalandırılır). Cezalandırma kötü niyetli validatörün token’larının hepsini veya belli bir miktarını alarak gerçekleşir.